Lịch sử về Graffiti

--------------------------------------------------------------------------------

Những hình vẽ kì lạ mà chúng ta quan sát được khắp mọi nơi trên thế giới được gọi la` Graffiti ! Nơi khởi đầu của những bản vẽ này là NewYork vào những thập niên 60, 70! từ khi xuât hiện màu sơn nước! những thanh niên đã vẽ lại tên họ hay nick name của họ ở các công trình như bưu điện, trạm điện thoại công cộng, trạm xe điện ngầm. Ban đầu chỉ la` vài bức đơn lẻ sau đó được nhân rộng ra khắp nơi!
Từ lúc đó các bạn trẻ cũng muốn cạnh tranh với nhau về những dấu ấn riêng của mình ! có lẽ người có được bộ sưu tập những bản vẽ đồ sộ nhất là TaKi 183 ông tên thật la` Demetrius được tờ NEW YORK TIMES phỏng vấn vào năm 1971! Lúc nhỏ ông sống ở Hi Lạp sau đó đến NEW YORK để mưu sinh , ai kêu gì làm nấy ! Ông đi lại rât nhiều bằng xe điện ngầm! và trong suốt thời gian đó ông để lại tác phẩm của mình ở khắp nơi! Những tên tuổi khác cũng rất được biết đến trong thời gian này là JOE 136, BARBARA 62, EEL 159, YANK 135, EVA 62. !
Vào khoảng những năm 60 tại NEW YORK thành lập công ty MTA(Metropolitan Transit Authorities ( tạm dịch : nhân dân đẩy lùi những người vẽ ) đã chi 300,000 USD tương đương 8000 giờ làm việc để dở bỏ những tác phẩm trong những ống xe điện ngầm. Những bức vẽ xuất hiện khắp nơi không hoàn toàn do những bạn trẻ vẽ mà còn là bản vẽ của những người muốn quảng cáo sản phẩm hay chỉ đơn thuần là muốn nổi tiếng đuợc nhiều người biết đến! Nhưng điều đáng nói là từ sau buổi phỏng vấn của TAKI thì những bạn trẻ liên tục vẽ dấu ấn của mình ở khắp nơi!
Những cái tên xuất hiện ở những nơi sầm uất thì được nhiều người biết đến và chủ nhân của những cái tên ấy là nhân vật chính của địa phương ấy ! Từ khi người ta phát minh ra bình xịt sơn thì những bức vẽ xuất hiện ngày càng phổ biến và hiển nhiên hơn!
Ban đầu là trên tường và sau đó lan sang những nơi fức tạp hơn thể hiện trình độ cao hơn và phi thường hơn!
Suốt thời gian này môn vẽ Grafiti được nâng cao hơn 1 bậc và trở thành 1 dạng của nghệ thuật biểu hiện! và không ngừng phát sinh ra những kiểu tạo hình mang đặc thù phong cách người vẽ ! kích thước của những bức vẽ thì ngày càng lớn! những bức vẽ ở trạm xe điện ngầm thì xuất hiện nhiều nhất và dễ nhìn thấy nhất ! đến năm 1973 tờ NEWYORK MAGAZINES mở một cuộc bầu chọn tác phẩm xuất sắc nhất trong đường xe điện ngầm và từ đó thừa nhận một môn nghệ thuật mới mang tên GRAFFITI.
Các phong cách ngày càng đa dạng hơn và phát triền về kích thước cả 3 chiều ( so với các bức tranh chỉ có 2 chiều ) các phong cách phát triển theo nhiều hướng khác nhau!
Năm 1976, 1 nhân vật có nick name là CAINE1 đã vẽ graffiti nguyên cả 1 đường ống xe điện ngầm và danh tiếng ông nổi đến mức ông thành lập nhóm vẽ lấy tên Fabulous Five tiếp tục nhận vẽ theo yêu cầu những cái tiếp theo! trong thời gian này rất nhiều bạn trẻ khắp nơi trên khắp thế giới sáng tạo kiểu cách cho riêng mình ! những kiểu chữ thông thường đã biến mất thay vào đó là những kiểu chữ méo mó dị dạng nhưng vẫn mang đậm chất nghệ thuật ! Đây là thời hoàng kim của graffiti , gaffiti được tôn sùng ở khắp nơi! một trong số đó là trường fái chữ hình mũi tên được PHASE 2 sáng chế ra ( ông cũng là người sang lập ra kiểu chữ bọt bong bóng được rất nhiều bạn trẻ sử dụng)
Vị trí của Graffiti được nâng cao đến mức nó không còn được dễ hiểu và cảm nhận bằng đầu óc thông thường! rất nhiều kĩ thuật , sáng kiến mới được góp thêm vào ! tạo ra rất nhiều phong cách gọi là " phong cách hoang dã" rồi cái phông nền cũng thay đổi từ bức tường sáng đủ thứ bề mặt để thích nghi với từng fong cách! những người vẽ này đêu có nhưng kinh nghiệm từ những năm tháng xịt sơn trong các ống xe điện ngầm!
Tuy nhiên hàng ngàn thanh niên vẽ graffiti đã làm cho MTA tốn một khoảng tiền rất lớn cho việc tháo bỏ nó tại những nơi không cần thiết. Từ năm 1970 đến 1980 MTA đã chi khoảng 100 đến 150 triệu USD cho việc tháo bỏ và xây dựng các trạm phòng chống. Tuy tốn rất nhiều thời gian và tiền bạc nhưng việc phòng chống này xem ra vẫn không thành công và chi phí dỡ bỏ để trả nguyên lại hiện trạng cũ vẫn rất đắt !
Nhưng đến cuối những năm 78 thì nguyên một hệ thống dỡ bỏ Graffiti ra đời ! họ dùng hóa chất mới có thể xóa bỏ hoàn toàn các graffiti trên tường lẫn trên xe hơi một cách hoàn hảo ( trừ những xe sản xuất wá lâu vào khoảng thập niên 50) hóa chất này xem như quan tài cho các graffiti mà MTA cho là làm dơ bẩn khắp nơi! nó đặt ra nhiều thác thức mới cho các tác giả graffiti khi muốn công bố tác fẩm của mình ở những nơi công cộng! Đây là lúc MTA hoạt động hịêu quả gấp nhiều lần thời gian trước đó ! họ xây dựng nguyên một hệ thống phòng chống và dỡ bỏ một mảng lớn graffiti ở khắp NEWYORK xây bảng cấm ở khắp các trạm xe điện ngầm! Hệ thống này ngày càng trở nên dữ tợn và thô bạo! đến mức họ có thể tống giam và đánh đập những người vẽ graffiti ! như trường hợp của Lee Quinones ông chuyển đổi hoàn toàn cách vách tường của các người hàng xóm và biến nguyen khu vực quanh cầu brooklyn thành 1 phòng triển lãm khổng lồ, hầu như đêm nào ông cũng vẽ! 1 số người tiếc cho ông và xem ông là 1 chiến công về graffiti!
Fred 5 tên thật là freddy là một người thật sự say mê hiện tượng graffiti !ông viêt bài trong tờ VILLAGE VOICE để bàn luận về fuơng fáp đổi mới graffiti trong thời gian này!
Claudio Bruni tác giả của một bảo tàng tại Roma lần đầu đến NEWYORK và xem 1 số tác fẩm tại đây , ông tìm gặp Lee và Fred và họ là những người đầu tiên mang graffiti đến châu âu!
Sau đó 1983 YAKI một thợ thủ công Amstesdam đến NEWYORk và ngắm nhìn những tác phẩm nơi đây! ông muốn tại châu âu cũng có những nơi trưng bày như vậy! ông học hỏi và làm việc suốt nhiều năm , cuối cũng POP_AIR của ông cũng thành công ở châu âu! ông thành lập nhóm vẽ và truyền lại rất nhiều kinh nghiệm trong viêc vẽ graffiti (ví dụ như vẽ trên ôt ..vv..v) rất nhiều buổi triễn lãm tại khắp nơi trong và ngoài NEW YORK được tổ chức như: " Fashion Moda", The Mudd Club The NY New Wave Show At P.S.I", " The Fun Gallery" va` rất nhiều buổi triển lãm khác. Nhóm vẽ của ông còn có những thành viên tích cực khác như "Dondi, Crash, Ramellzee, Zephyr, Futura 2000, Quik, Lady Pink, Seen, Blade, and Bil Blast ". Ban đầu những buổi triển lãm như vậy không được xem là thành công vì những nhà phê bình không xem đấy là những tác fẩm nghệ thuật ! tuy nhiên việc mà YAKI và các bạn của ông làm ảnh hưởng rất lớn đến việc fát triển graffiti ở châu âu!
Nhiều thanh niên Hà Lan sau khi chứng kiến những tác fẩm graffiti cũng quyết không chịu thua kém! họ cũng bắt đầu để lại dấu ấn của minh ở khắp nơi trên đường fố! trong thời gian này xuất hiện nhiều buổi gặp mặt giữa các tác giả ở Amstexdam cũng như ở New York ! graffiti bắt đầu ở NY sau đó đến Amstexdm rồi lan truyền ra khắp châu âu!
Nhìn chung graffiti chia làm 2 trường fái lớn:một là fát triển theo hứơng hiện thực nghệ thuật tùy theo sự chuyển động của tâm trạng mà vẽ những đường nét biểu hiện đòi hòi nhiều thời gian cho việc sử dụng các công cụ vẽ và dễ dàng vẽ lên các sản fẩm dễ bán ! thứ 2 là nghệ thuật theo lối truyền thống ăn khớp vói các breaker , rapper, DJ ! thường vẽ trên các fông nền đặc biệt ! fong cách này còn gọi là graffiti đường fố !

người dịch rosesea
VH2 Knowledge Revolution

Lịch sử của Graffiti


Từ ”graffiti” có nguồn gốc từ chữ “graphein” trong tiếng Hy Lạp - có nghĩa là viết. Sau này, nó trở thành từ “graffito” trong tiếng LaTinh. Và “ graffiti” là dạng số nhiều của “graffito”. Hiểu cách đơn giản, graffiti là vẽ, viết chữ nguệch ngọac lên một bề mặt phẳng. Ngày hôm nay, chúng ta coi graffiti là phong cách “NewYork” hay “hiphop” , mà nổi bật lên là thành phố NewYork vào những năm 70.

Sự nổi bật của Hiphop

Lúc đầu “hiphop” chỉ là một khái niệm trong nội thị. Nó phát triển từ nhạc rap – vốn hình thành ở Brooklyn và Harlem cuối những thập niên 60 và 70. Donald Clarke, một nhà sử học về âm nhạc, đã viết : nhạc rap là sự phản đòn đối với nhạc disco của thời đại. Disco tập trung trong sự giàu sang, ở những câu lạc bộ hàng đầu Manhattan còn nhạc rap nổi lên ở những góc phố như một sự đối nghịch. Sử dụng giai điệu của ca từ và nhạc đệm “beat boxing” là cách để biểu lộ cảm xúc về cuộc sống trong nội thị. Hiphop được phát triển thêm khi TurnTables – bàn chà đĩa ???- bắt đầu được sử dụng như một phần của giai điệu , tiếng “scratching” ( tiếng hình thành khi chạy kim máy hát trên rãnh của một LP -??? LongPlayin’ ??)



Keith Haring


Khi mà nhạc HipHop nổi bật thì nó tạo ra một lối mới cho vẻ mỹ quan. Keith Haring bắt đầu dùng posters thay thế cho những nhân vật va hình minh họa đơn điệu ở nơi công cộng. Anh ấy đã sớm sẽ trực tiếp lên tường của ga tàu điện ngầm và các poster trên xe cộ. Những bức vẽ lạ kì của anh cuối cùng cũng đựoc triễn lãm ở trong những galleries và xuất bản thành sách , nghệ thuật của anh ấy trở nên “hợp pháp”- có đúng là vậy không ???hehe .


Taki 183: Người khởi xướng nghệ thuật Graffiti

Cùng lúc với Keith Haring, một người chuyển phát hàng cũng bắt đầu vẽ chữ “ Taki 183” ở những nơi mà anh ta giao hàng. Nhanh chóng tên anh có khắp ở thành phố. Báo chí bắt đầu viết về anh ta và Keith Haring. Cả hai đã trở nên nổi tiếng. Cái cách họ nổi tiếng thu hút nhiều bạn trẻ, đặc biệt là những “em” nào dính dáng đến Rap. Và rồi các bạn trẻ bắt đầu làm theo “Taki 183”.

Graffit đã kết hợp vào trong nền văn hóa HipHop, và trở nên một phần không thể thiếu trong bộ 3 cùng với rapping, breakdance. Breakdance đã mất rất lâu để trở nên phổ biến, trong khi rapping được coi là phong cách chính của nền âm nhạc Mỹ. Thành phố NewYork tràn ngập graffiti suốt cuối những năm 70, đầu thập niên 80. Khi các chương trình trên phương tiện truyền thông mờ nhạt dần, thì người ta chuyển sang làm về graffiti. Khỏang giữa thập niên 80, một chương trình TV quốc gia thực hiện một câu chuyện về và bắt đầu làm graffiti trở nên phổ biến trên tòan cầu như hiện nay.


Nền Văn Hóa Graffiti

Graffiti nhanh chóng trở thành một quang cảnh xã hội. Bạn bè tụ tập lại để hình thành nên những nhóm vandal – phá họai công trình văn hóa ???. Một trong những nhóm đầu tiên đã lấy tên là TAG, một chữ viết tắt của Tuff Artists Group. Dần dần TAG có nghĩa là vẽ graffiti , một bức tranh graffiti. Nhóm thường vẽ graffiti chung với nhau, vẽ những bức grafffiti của cả nhóm và của riêng mình. Graffiti có ngôn ngữ với điều lệ của riêng mình như : piece, toy, wild-style, và racking – ai bít chỉ dùm với ??? hehe.


Công cụ để vẽ Graffiti

Lúc đầu thì mọi người dùng viết và marker để vẽ , nhưng trên mặt tường thì khó vẽ vô cùng, bởi thế mọi người nhanh chóng chuyển sang dùng bình xịt – spray paint. Bình xịt có thể “chơi” với mọi lọai bề mặt , rất nhanh và dễ sử dụng. Đầu phun của bình xịt có thể tạo ra những mảng tranh đầy màu sắc. Nắp – gồm cả đầu fun- từ những bình chứa chất khử mùi, thuốc xịt côn trùng, WD-40, và các bình xịt khác có thể được tận dụng để tạo ra những đường lớn nhỏ khác nhau cho bức tranh. Khi chính quyền thành phố đưa ra sắc lệnh graffiti, bỏ ngòai vòng pháp luật những thành phần graffiti- các lọai thùng ,nắp đựng sơn như trên etc.. , thì có nhiều cách ngụy trang sơn thông minh đã được nghĩ ra. Xi đánh giày, cây lăn tay và nhiều lọai hộp không độc hại , đã được dùng để thay thế. Markers, bút vẽ nghệ thuật , viết có thành phần từ mỡ động vật, thường dùng trong nghệ thuật cũng được sử dụng. Thực tế, tất cả những thứ gì mà ta có thể dùng để vẽ trên tường thì đều có thể “chơi” được, nhưng hầu hết các tagger đều chọn cho mình bình xịt làm “Vũ khí”.


Graffiti ở thế kỷ thứ 21

Khi mà Graffiti phát triển, nó cũng có những đặc tính riêng của mình. Bắt đầu chỉ với những giải đấu trong thành phố dành cho người thu nhập thấp, ở cấp quốc gia, bây giờ Graffiti trải rộng đối với mọi thành phần trong xã hội. Trong khi những đứa trẻ nội thành bị ảnh hưởng nặng bởi nền văn hóa Graffiti, thì có một “anh chàng” đã 27 tuổi buôn bán cổ phiếu ở Philadenphia, dám “chơi” graffiti lên chiếc BMW của mình – hông bít là series mấy ??? . Phong cách đã tiến triển một cách ấn tượng từ những fong cách cũ , những lọai đang thịnh hành, để tạo thành những bức graffiti với chữ cái kỳ lạ, rối ren, và đặt chồng lên nhau cách ngẫu nhiên , đầy màu sắc – được gọi là pieces – ( từ masterpieces)


Phong cách nghệ thuật Graffiti

Hầu hết các tagger đều chỉ muốn thấy tên mình ơ càng nhiều nơi càng tốt, càng dễ thấy càng hay, thì có một số tager đi kiếm những bức tường nhà kho lớn để luyện tập pieces – cách fối màu , hông bít co đúng không??.Một số tagger khác đã có thể bán những bứa graffiti vải 12 foot của họ, tới 10 -12 ….ngàn đô – uch!!! Cố lên các tagger việt, thèm thuồng con số mày wa’.hehe

Thương mại hóa, trên Web và trên thế giới..

Các Graffiti shop, cả bán lẻ và online, bán một số luợng lớn món “đồ chơi” cho tagger, nắp xịt , marker, tạp chí , áo thun, túi xách, quần short với túi “ẩn” bên trong , ngay cả sách vẽ với templates của nhiều lọai xe hơi ,xe lửa cũng được đem bán. Tính fá họai của Graffiti hiện nay là một vấn đề ở khắp nơi trên thế giới. Website Pro-graffiti đưa lên những bức hình graffti từ Châu Âu, Nam Mỹ, Philippine, Úc, nam Phi , Trung Quốc và Nhật Bản. Hàng triệu dollar trên khắp thế giới chi tiêu mỗi năm nhằm hạn chế bớt Graffiti.